بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
مدیریت کل مقررات مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی اداره مطالعات و مقررات بانکی
دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت نظارت و انحلال صندوقهای قرض الحسنه تک شعبه ای
بسمه تعالی
دستورالعمل اجرایی تأسیس ،فعالیت نظارت و انحلال صندوقهای قرض الحسنه تک شعبه ای
به استناد بند (الف) ماده (۲۱) «قانون احکام دائمی برنامههای توسعه کشور مصوب ۱۳۹۵/۱۱/۱۰ و با عنایت به ماده (۱) قانون تنظیم بازار غیر متشکل پولی مصوب ۱۳۸۳/۱۰/۲۲ بند (ب) ماده (۱۴) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۹۵/۱۲/۱۴ آیین نامه های قانون تنظیم بازار غیر متشکل پولی مصوب جلسه مورخ ۴/۲۰/ ۱۳۸۶ هیأت محترم وزیران و اصلاحیههای بعدی آن و در چارچوب «آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و مؤسسات غیر تجارتی مصوب ۱۳۳۷/۹/۵، «دستورالعمل اجرايي تأسيس، فعالیت نظارت و انحلال صندوقهای قرض الحسنه تک شعبه ای که از این پس به اختصار دستورالعمل نامیده میشود به شرح زیر تدوین می گردد.
فصل اول – تعاریف
ماده ۱ – اصطلاحاتی که در این دستورالعمل به کار رفته است به شرح زیر تعریف می شود:
۱-۱- بانک مرکزی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
۲-۱ :صندوق صندوق قرض الحسنه تک شعبه ای که در قالب مؤسسه غیر تجاری موضوع بند (الف) ماده (۲) آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و مؤسسات غیر تجارتی به ثبت رسیده و تحت نظارت بانک مرکزی در قالب صندوق ،کوچک متوسط و بزرگ صرفاً به عملیات قرض الحسنه اشتغال دارند؛
۳-۱- اجازه نامه تأسیس اجازه نامه کتبی بانک مرکزی برای ثبت صندوق در مرجع ثبتی؛
۴-۱- اجازه نامه فعالیت اجازه نامه کتبی بانک مرکزی برای شروع یا ادامه فعالیت صندوق ۵-۱- مازاد غیر قابل تخصیص مازاد درآمدها بر هزینه های صندوق؛
۶-۱- کسری مازاد هزینه ها بر درآمدهای صندوق
فصل دوم- تأسیس
ماده ۲ – تأسیس صندوق صرفاً با اخذ اجازه نامه تاسیس از بانک مرکزی و با رعایت شرایط مقرر در این دستورالعمل
مجاز میباشد.
ماده ۳ – تأسیس صندوق در چارچوب اساسنامه مورد تأیید بانک مرکزی که عیناً در مرجع ثبت شرکت ها به ثبت برسد مجاز خواهد بود. هر گونه تغییر در اساسنامه صندوق باید به تأیید بانک مرکزی رسیده و سپس در مرجع ثبت شرکتها ثبت شود.
تبصره – بانک مرکزی موظف است اساسنامه «نمونه صندوقها را ظرف مدت یک ماه پس از تاریخ تصویب این دستور العمل، در چارچوب مفاد این دستورالعمل و سایر قوانین و مقررات مربوط تهیه و ابلاغ نماید.
ماده ۴- حداقل تعداد مؤسسين صندوق پنج شخص حقیقی و یا حقوقی است. اشخاص حقیقی مؤسس باید از شرایط زیر برخوردار باشند:
۱-۴- تابعیت جمهوری اسلامی ایران
۲-۴- نداشتن سابقه محکومیت کیفری مؤثر
۳-۴- نداشتن سابقه چک برگشتی رفع سوماتر نشده و یا بدهی غیرجاری با سوخت شده در شبکه بانکی کشور
۴-۴- برخورداری از صلاحیت فردی به تشخیص مراجع ذی صلاح
۵-۴- نداشتن سابقه تصدی سمت به عنوان عضو هیأت امنا هیأت مدیره و مدیر عامل مؤسسه اعتباری، صندوق قرض الحسنه و سایر مؤسسات پولی غیربانکی که مجوز آنها لغو شده است.
تبصره – اشخاص حقوقی در صورتی که انجام قرض الحسنه و یا امور خیریه و عام المنفعه به عنوان موضوع فعالیت در اساسنامه آنها که به تأیید مرجع ثبت شرکتها رسیده است قید شده باشد و بر اساس آخرین صورتهای مالی حسابرسی شده خود فاقد زیان انباشته باشند میتوانند به عنوان مؤسس صندوق تقاضای خود را ارایه نمایند.
ماده ۵- هیات امناء صندوق توسط مؤسسین تعیین میشوند. تعداد اعضای هیأت امناء حداقل پنج نفر خواهد بود. حق هر یک از مؤسسین در انتخاب اعضای هیأت امناء متناسب با سهم او در تأمین سرمایه صندوق است. پس از انتخاب هیات امناء مؤسسین هیچ نقشی در اداره صندوق ندارند اعضای هیات امنا باید از شرایط زیر برخوردار باشند:
۱-۵- تابعیت جمهوری اسلامی ایران
۲-۵- نداشتن سابقه محکومیت کیفری مؤثر
۳-۵- نداشتن سابقه چک برگشتی رفع سوء اثر نشده و یا بدهی غیرجاری با سوخت شده در شبکه بانکی کشور؛
۴-۵- برخورداری از صلاحیت فردی به تشخیص مراجع ذی صلاح
۵-۵- نداشتن سابقه تصدی سمت به عنوان عضو هیأت امنا هیأت مدیره و مدیر عامل مؤسسه اعتباری، صندوق قرض الحسنه و سایر مؤسسات پولی غیربانکی که مجوز آنها لغو شده است.
ماده ۶- اعضای هیأت امناء در همه موارد از رأی مساوی برخوردارند.
ماده ۷- هریک از اعضای هیات امناء می تواند وظایف خود را رأسا یا از طریق نماینده خود که واجد شرایط مقرر در ماده (۵) بوده و مورد موافقت دوسوم اعضای هیأت امناء رسیده ،باشد اعمال نماید رئیس هیأت امنا موظف است نماینده قانونی عضو هیأت امنا را با ارسال مدارک و مستندات مربوط به بانک مرکزی معرفی نماید.
ماده ۸- هریک از اعضای هیأت امناء باید یک نفر را به عنوان جانشین خود که واجد شرایط مقرر در ماده (۵) بوده را معرفی کند تا در صورت فوت استعفا یا اسقاط شرایط مذکور در ماده (۵) جایگزین وی گردد. فرد معرفی شده باید مورد تأیید اکثریت اعضای هیأت امناء .باشد هر یک از اعضای هیأت امناء موظفند با ارسال مدارک و مستندات مربوط فرد اخیرالذکر را به بانک مرکزی معرفی نمایند همچنین با پیشنهاد هر یک از اعضای هیات امناء و رأی موافق دوسوم اعضاء ورود افراد جدید با رعایت شرایط مقرر در ماده (۵) به هیأت امناء بلامانع است.
ماده ۹- مسئولیت اداره صندوق بر عهده هیأت مدیره ای است که توسط هیأت أمناء انتخاب می شوند. تعداد اعضای هیأت مدیره صندوق پنج نفر یا هفت نفر عضو اصلی و دو نفر عضو علی البدل میباشد. اعضای هیأت مدیره می- توانند از میان اعضای هیأت امناء انتخاب شوند؛ اما تحت هیچ شرایطی نباید افرادی که همزمان عضو هیأت امناء و هیأت مدیره هستند اکثریت اعضای هیأت مدیره را تشکیل دهند.
ماده ۱۰- هیأت مدیره صندوق یک نفر را از میان اعضای هیات مدیره یا خارج از آن به عنوان مدیر عامل صندوق تعیین می نماید. در صورتی که مدیر عامل خارج از اعضای هیات مدیره انتخاب شده باشد باید به تایید هیأت امناء برسد.
ماده ۱۱- انتخاب اعضای هیأت مدیره و مدیر عامل صندوق و تمدید دوره مسئولیت آنها موکول به تأیید بانک مرکزی است. اعضای هیأت مدیره و مدیر عامل صندوق باید از شرایط عمومی و تخصصی به شرح زیر برخوردار باشند:
۱-۱۱- تابعیت جمهوری اسلامی ایران
۲-۱۱- نداشتن سابقه محکومیت کیفری مؤثر؛
۲-۱۱- نداشتن سابقه چک برگشتی رفع سوء اثر نشده و یا بدهی غیرجاری یا سوخت شده در شبکه بانکی کشور؛
۴-۱۱- برخورداری از صلاحیت فردی به تشخيص مراجع ذی صلاح؛
۵-۱۱- دارا بودن حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی یا معادل حوزوی آن یا حداقل پنج سال سابقه کار به عنوان عضو هیأت مدیره یا مدیر عامل صندوق صرفاً برای مدیر عامل
۶-۱۱- دارا بودن گواهینامه های مهارتهای انجام عملیات مربوط به صندوق از مؤسسات مورد تایید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
۷-۱۱- نداشتن سابقه محکومیت قطعی در هیات انتظامی بانکها به مجازاتهای انتظامی متضمن لغو مجوز بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی در زمان تصدی سمت به عنوان عضو هیات مدیره یا مدیر عامل، سلب صلاحیت بیش از یک بار به عنوان عضو هیات مدیره یا مدیر عامل و جریمه نقدی برای دوره بیش از یک سال برای فرد و یا بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی متبوع و نیز نداشتن سابقه لغو مجوز یا سلب صلاحیت حرفهای بیش از یک بار در زمان تصدی به عنوان مدیر عامل یا عضو هیات مدیره در موسسات پولی غیر بانکی
تبصره ۱- نحوه تأیید صلاحیت اعضای هیأت امنا هیات مدیره و مدیر عامل صندوق قرض الحسنه توسط بانک مرکزی بر اساس شیوه نامه ای خواهد بود که توسط بانک مرکزی تهیه و ابلاغ می شود.
تبصره ۲ – در مورد صندوقهایی که قبل از تصویب این دستورالعمل فعالیت داشتهاند رعایت بند (۵) این ماده صرفاً برای افرادی که پس از تاریخ ابلاغ این دستورالعمل به عنوان مدیر عامل صندوق معرفی میشوند الزامی است.
ماده ۱۲- حداقل مبلغ سرمایه نقدی مورد نیاز برای تأسیس و فعالیت صندوق به شرح زیر است که باید تماماً قبل از صدور اجازه نامه تأسیس پرداخت شده باشد:
۱-۱۲- صندوق :کوچک سه میلیارد و پانصد میلیون ریال؛
۲-۱۲- صندوق متوسط ده میلیارد ریال
۳-۱۲- صندوق :بزرگ سی میلیارد ریال
تبصره- صندوقهای موجود که قبل از تصویب این دستورالعمل به فعالیت اشتغال داشته اند برای اخذ اجازه نامه فعالیت از بانک مرکزی در گام اول حسب مورد باید صندوق کوچک دارای حداقل سرمایه یک میلیارد ریال، صندوق متوسط دارای حداقل سرمایه چهار میلیارد ریال و صندوق بزرگ دارای حداقل سرمایه ده میلیارد ریال باشند.
تبصره ۲- صندوقهای موجود که قبل از تصویب این دستورالعمل به فعالیت اشتغال داشته اند باید حداکثر ظرف مدت یک سال پس از اخذ اجازه نامه ،فعالیت حسب مورد سرمایه خود را حداقل به مبالغ مقرر در ماده (۱۲) افزایش دهند.
ماده ۱۳- سرمایه اولیه صندوق باید به صورت نقدی توسط مؤسسین تأمین شود آورده مؤسسین پس از واریز به حساب صندوق از تملک آنها خارج شده و متعلق به صندوق .است مازاد غیر قابل تخصیص صندوق نیز متعلق به صندوق بوده و می تواند پس از طی مراحل قانونی، صرف افزایش سرمایه صندوق شود. کسری سالانه صندوق از محل مازاد غیر قابل تخصیص سالهای قبل یا از محل سرمایه صندوق تأمین می شود.
ماده ۱۴- افزایش سرمایه صندوق به پیشنهاد هیأت مدیره و تصویب هیأت امناء انجام می.شود آورده جدید از محل مازاد غیر قابل تخصیص صندوق یا توسط اعضای هیأت امناء یا از محل کمکهای خیرین تأمین می شود.
ماده ۱۵- سرمایه اولیه و نیز افزایش سرمایه صندوق نباید به طور مستقیم و یا غیر مستقیم از محل سپرده های تودیع شده نزد صندوق یا تسهیلات دریافتی از بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی و سایر مؤسسات پولی غیربانکی تأمین شده باشد و موکول به احراز منشاء تامین آن توسط بانک مرکزی می باشد.
فصل سوم – اجازه نامه تأسیس
ماده ۱۶- مؤسسین برای دریافت اجازه نامه تأسیس صندوق باید با مراجعه به سامانه مربوط نسبت به تکمیل اطلاعات مورد نیاز اقدام و پس از ثبت درخواست الکترونیکی ،خود کد رهگیری دریافت نمایند.
ماده ۱۷- مؤسسین موظفند پس از اخذ کد رهگیری از سامانه نسبت به ارسال مدارک اولیه به شرح مندرج در سامانه مذکور به بانک مرکزی اقدام نمایند.
ماده ۱۸- بانک مرکزی پس از بررسی و تأیید اطلاعات و مدارک اولیه احراز صلاحیتها و دریافت پاسخ مثبت استعلام های مربوط، مراتب را حداکثر ظرف مدت ۱۵ روز کاری جهت ارائه مدارک ثانویه به شرح مندرج در سامانه به مؤسسین اعلام می نماید.
ماده ۱۹- بانک مرکزی پس از تأیید مدارک ثانویه حداکثر ظرف مدت ۱۵ روز کاری نسبت به صدور اجازه نامه تأسیس اقدام می نماید. مؤسسین موظفند حداکثر ظرف مدت شش ماه پس از صدور اجازه نامه تأسیس نسبت به ثبت صندوق در مرجع ثبتی و ارسال مدارک ثبتی به شرح زیر به بانک مرکزی اقدام نمایند در غیر این صورت اجازه نامه تأسیس صادره ابطال می شود:
۱-۱۹- اساسنامه صندوق ممهور به مهر بانک مرکزی و مرجع ثبتی؛
۲-۱۹- آگهی ثبت صندوق در مرجع ثبتی
۳-۱۹- آگهی ثبت صندوق منتشره در روزنامه رسمی کشور
تبصره – مهلت مقرر در این ماده برای ثبت صندوق و ارسال مدارک ثبتی به بانک مرکزی در صورت صلاحدید آن بانک حداکثر تا سه ماه قابل تمدید می باشد.
ماده ۲۰- چنانچه بانک مرکزی قبل از ثبت صندوق در مرجع ثبتی تشخیص دهد متقاضیان تأسیس صندوق ضوابط و مقررات را رعایت نکرده اند تعهدات خود را انجام نداده اند یا اطلاعات نادرست یا گمراه کننده ارائه نموده اند، میتواند نسبت به تعلیق یا ابطال اجازه نامه تاسیس اقدام نماید.
فصل چهارم- اجازه نامه فعالیت
ماده ۲۱- فعالیت صندوق، صرفاً با اخذ اجازه نامه فعالیت از بانک مرکزی و با رعایت شرایط مقرر در این دستورالعمل مجاز می باشد.
ماده ۲۲- بانک مرکزی پس از دریافت و تایید مدارک تبتی موضوع ماده (۱۹) و احراز استقرار سامانه موضوع ماده (۴۰) دستورالعمل و تمهید دیگر شرایط لازم ظرف مدت ۱۵ روز کاری نسبت به صدور اجازه نامه فعالیت اقدام می نماید. شروع به فعالیت صندوق پیش از دریافت اجازه نامه فعالیت، ممنوع است.
تبصره ۱ – اجازه نامه فعالیت صندوق برای بار اول با مدت اعتبار سه سال صادر می گردد و برای دفعات بعد در صورت تأیید عملکرد صندوق توسط بانک مرکزی با مدت اعتبار حداکثر پنج سال برای هر دفعه قابل تمدید می باشد.
تبصره ۲ – در صورتی که صندوق ظرف مدت حداکثر سه ماه از تاریخ اخذ اجازه نامه فعالیت از بانک مرکزی، بدون عذر موجه به تشخیص آن بانک، فعالیت خود را شروع نکند بانک مرکزی راساً نسبت به ابطال اجازه نامه های تأسیس و فعالیت صندوق اقدام خواهد نمود. در این صورت به تقاضای مجدد مؤسسین برای تأسیس صندوق تا مدت سه سال ترتیب اثر نخواهد داد. چنان چه صندوق در مهلت سه ماهه ،مقرر به تشخیص بانک مرکزی با عذر موجه فعالیت خود را شروع ننموده باشد مهلت مزبور حداکثر به مدت یک ماه از سوی آن بانک تمدید خواهد شد.
ماده ۲۳- صندوق پیش از دریافت اجازه نامه فعالیت، مجاز نیست به هیچ وجه از هر عبارت عنوان و یا اقدامی که تداعی کننده برخورداری از اجازه نامه و یا نظارت بانک مرکزی باشد استفاده نماید.
فصل پنجم – فعالیت
ماده ۲۴- صندوق صرفاً در قالب عقد قرض الحسنه به اخذ سپرده و اعطای تسهیلات مبادرت می نماید:
تبصره ۱- افتتاح هر نوع حساب سپرده غیر از حساب سپرده قرض الحسنه پس انداز از جمله حساب سپرده قرض الحسنه جاری و حساب سپرده سرمایه گذاری مدت دار و نیز صدور دسته چک دسته حواله کارت الکترونیکی و ابزارهای پرداخت مشابه توسط صندوق ممنوع است.
تبصره ۲- بانک مرکزی می تواند نسبت به تمهید شرایط لازم برای ارائه کارت الکترونیکی به مشتریان توسط صندوق صرفاً از طریق بانک ها اقدام نماید.
ماده ۲۵- منابع صندوق از محلهای زیر قابل تأمین می باشد:
۱-۲۵- سرمایه صندوق؛
۲-۲۵- سپرده مشتریان شامل «وجوه اداره شده»؛
۳-۲۵- کارمزد تسهیلات اعطایی
۴-۲۵- سود ناشی از خرید اوراق دولتی
۵-۲۵- کمکهای نقدی بلاعوض اشخاص حقیقی و حقوقی
۶-۲۵- موقوفات و وصایا
۷-۲۵- سایر منابع با پیشنهاد صندوق و تأیید بانک مرکزی
تبصره ۱- دریافت کمکهای نقدی و غیر نقدی اشخاص حقیقی و حقوقی در صورتی که هیچ گونه تعهدی مبنی بر استرداد با اعطای امتیاز و امثال آن برعهده صندوق نباشد و با رعایت ضوابط و مقررات مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم مجاز است.
تبصره ۲- منوط کردن اعطای قرض الحسنه به پرداخت کمکهای نقدی و یا غیر نقدی توسط اشخاص حقیقی و حقوقی ممنوع است.
تبصره ۳- مازاد غیر قابل تخصیص صندوق قابل تقسیم نبوده و باید در صورتهای مالی صندوق تحت همین عنوان ثبت شود.
ماده ۲۶- مصارف صندوق عبارتند از :
۱-۲۶- ذخیره احتیاطی؛
۲-۲۶- قرض الحسنه اعطایی
۳-۲۶- هزینه های جاری صندوق؛
۴-۲۶- خرید داراییهای ثابت و تجهیزات و ملزومات مورد نیاز صندوق؛
۵-۲۶- خرید اوراق دولتی؛
۶-۲۶-سپرده گذاری در حساب قرض الحسنه پس انداز و جاری نزد بانکها و موسسات اعتباری غیربانکی؛
۷-۲۶- سایر مصارف با پیشنهاد صندوق و با تأیید بانک مرکزی
تبصره ۱- صندوق می تواند حداکثر ده درصد منابع خود را در قالب اوراق دولتی نگهداری نماید.
تبصره ۲- صندوق مجاز است در صورت داشتن مازاد غیر قابل تخصیص و انجام تکالیف مربوط به افزایش سرمایه با تصویب دوسوم اعضای هیأت مدیره و تأیید هیأت امناء حداکثر تا سقف یک چهارم مازاد غیر قابل تخصيص خود را صرف امور خیریه عام المنفعه و غیر انتفاعی نماید. موارد مصرف نیز باید به تأیید هیأت امناء برسد و در صورتهای مالی صندوق افشاء شود. انجام مصارف موضوع این ماده برای صندوقهایی که چنین اقداماتی در اساسنامه آنها پیش بینی نشده مجاز نیست.
ماده ۲۷- صندوق موظف است معادل پنج درصد از منابع خود را نزد بانک مرکزی یا بانکها و موسسات اعتباری غیربانکی تعیین شده توسط بانک مرکزی به عنوان ذخیره احتیاطی در قالب حساب سپرده قرض الحسنه جاری سپرده گذاری نماید.
ماده ۲۸- هزینه های جاری صندوق از محل کارمزد تسهیلات اعطایی، مازاد غیر قابل تخصیص، کمکهای خیرین، سود ناشی از نگهداری اوراق دولتی و سایر درآمدها تامین و پرداخت می شود.
ماده ۲۹- خرید داراییهای ثابت مشهود و نامشهود و سایر تجهیزات و ملزومات برای اداره امور صندوق، صرفاً از محل سرمایه صندوق و حداکثر معادل صد درصد سرمایه ثبتی مجاز است.
ماده ۳۰- صندوق موظف است منابع نقدی خود را صرفا در یک بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی با اخذ مجوز قبلی از بانک مرکزی در قالب قرض الحسنه سپرده گذاری نماید تا از محل آن نسبت به اعطای قرض الحسنه و یا پرداخت سایر هزینه ها اقدام کند. سپرده گذاری منابع صندوق در قالب سپرده سرمایه گذاری مدت دار، ممنوع می باشد. نگهداری منابع صندوق در حسابهای سپرده ای که به نام صندوق نیست ممنوع بوده و به منزله تصرف در اموال عمومی است.
ماده ۳۱ – حداکثر مبلغ تسهیلات قرض الحسنه قابل پرداخت به هر شخص برای صندوقهای کوچک ۳۰۰ میلیون ریال، صندوقهای متوسط ۵۰۰ میلیون ریال و صندوقهای بزرگ یک میلیارد ریال می باشد.
ماده ۳۲- حداکثر مدت بازپرداخت قرض الحسنه اعطایی توسط صندوق، ۶۰ ماه است.
ماده ۳۳- حداکثر نرخ کارمزد قرض الحسنه اعطایی صندوق توسط بانک مرکزی تعیین و ابلاغ می شود.
ماده ۳۴- مشروط نمودن اعطای قرض الحسنه به سپرده گذاری و گردش حساب به هر نحو ممنوع است. صندوق می تواند بدون تعهد و قرارداد با سپرده گذار جهت استفاده از قرض الحسنه اعطایی برای سپرده گذاران حق تقدم قائل گردد. در مواردی که سپرده تودیع شده نزد صندوق از نوع «وجوه اداره شده باشد. سپرده گذار می تواند افرادی را برای دریافت قرض الحسنه به صندوق معرفی کند؛ در این صورت ضمانت تسهیلات قرض الحسنه پرداختی بر عهده سپرده گذار بوده و صندوق نسبت به اقساط پرداخت نشده در مقابل سپرده گذار، تعهدی نخواهد داشت.
ماده ۳۵- اعطای قرض الحسنه توسط صندوق به اعضای هیأت امناء، اعضای هیأت مدیره، مدیر عامل، معاونین مدیر عامل و پدر ،مادر همسر و اولاد آنها ممنوع است.
تبصره – اعطای قرض الحسنه توسط صندوق به سایر کارکنان صندوق در چارچوب ضوابط مقررات و رویه های اعطای قرض الحسنه به عموم بلامانع بوده و باید در صورتهای مالی سالانه صندوق به صورت مستقل درج گردد.
ماده ۳۶- مانده سپرده های اخذ شده توسط صندوق در هر زمان، نباید از سی برابر مجموع سرمایه ثبت شده صندوق تجاوز نماید. سپرده هایی که تحت عنوان «وجوه اداره شده نزد صندوق تودیع شده باشند، در محاسبه نسبت موضوع این ماده مستثنی هستند.
تبصره ۱ – مانده مجموع سپرده و سایر منابع صندوق نباید از چهار هزار میلیارد ریال تجاوز کند.
تبصره ۲- اخذ سپرده در صندوق صرفاً باید از طریق تراکنشهای الکترونیکی بانکی انجام پذیرد. دریافت وجه نقد از سپرده گذار توسط صندوق ممنوع می باشد.
ماده ۳۷- در صورتی که به هر دلیل، مجموع سرمایه ثبتی و مازاد غیر قابل تخصیص کسری صندوق از حد سرمایه مقرر در ماده (۱۲) این دستورالعمل کمتر شود، صندوق مکلف است حداکثر ظرف مدت سه ماه نسبت به تکمیل سرمایه اقدام نماید.
ماده ۳۸- مانده قرض الحسنه اعطایی صندوق در هر زمان نباید از هشتاد و پنج درصد سپرده های تودیع شده نزد صندوق تجاوز نماید.
ماده ۳۹ – بانک مرکزی در صورت مواجهه صندوق با کسری ،نقدینگی از محل سپرده صندوق موضوع ماده (۲۷) نسبت به بازپرداخت سپرده های صندوق در چارچوب ضوابطی که بانک مرکزی ابلاغ میکند اقدام می نماید. در صورت عدم تکافوی منابع صندوق نزد بانک مرکزی و یا بانکها و موسسات اعتباری غیربانکی تعیین شده توسط بانک مرکزی برای بازپرداخت بدهیهای صندوق بانک مرکزی تعهدی برای تادیه مطالبات بستانکاران صندوق ندارد.
تبصره ۱- تأمین کسری منابع صندوق از محل منابع بانک مرکزی ممنوع است.
تبصره ۲- هیأت امناء صندوق موظف به تأمین کسری منابع می باشد.
تبصره ۳- بانک مرکزی موظف است نسبت به اطلاع رسانی مفاد این بند از طریق درج در اجازه نامه فعالیت صندوق با یه طرق مقتضی دیگر اقدام کند.
ماده ۴۰- صندوق مکلف است ظرف مدت شش ماه از تاریخ ابلاغ این دستورالعمل نسبت به استقرار سامانه برخط و متمرکز عملیاتی و نظارتی در چارچوبی که بانک مرکزی تعیین می کند اقدام نماید. تمامی عملیات صندوق باید از طریق سامانه مزبور به انجام برسد.
ماده ۴۱- صندوق مکلف است دسترسی برخط بانک مرکزی به اطلاعات موجود در سامانه موضوع ماده (۴۰) را فراهم کند.
ماده ۴۲- صندوق موظف است تمامی عملیات و اسناد خود را بر اساس استانداردهای حسابداری و همچنین ضوابطی که توسط بانک مرکزی ابلاغ می شود اجرا و ثبت نماید.
ماده ۴۳- انجام اقدامات زیر توسط صندوق ممنوع است:
۱-۴۳- ارایه خدمات پایه به صورت غیر حضوری
۲-۴۳- ارایه خدمات اینترنتی نظیر درگاه پرداخت اینترنتی درگاه پرداخت موبایلی و برنامک
۳-۴۳- انجام قرعه کشی و اعطای جایزه به سپرده گذاران صندوق
۴-۴۳- وصول چک اشخاص حقیقی و حقوقی
۵-۴۳- افتتاح حساب قرض الحسنه پس انداز و جاری ارزی
۶-۴۳- ایجاد هر گونه ،باجه دفتر مستقل و موارد مشابه
۷-۴۳- انجام هرگونه تبلیغات توسط صندوق مغایر با مفاد آیین نامه تبلیغات در حوزه پولی و بانکی کشور موضوع مصوبه شماره ١٣٢٣٤٦ / ٥٤٦٦٥ هـ مورخ ۱۳۹۸/۱۰/۱۵ هیأت وزیران
ماده ۴۴- استفاده از پایانه فروشگاهی در صندوق منوط به تحقق شرایط زیر است.
۱-۴۴- پایانه فروشگاهی به نام صندوق باشد.
۲-۴۴- حساب سپرده متصل به پایانه فروشگاهی به نام صندوق باشد.
۴-۴۴- برای پایانه فروشگاهی مربوط پرونده مالیاتی فعال وجود داشته باشد.
۵-۴۴- پایانه فروشگاهی فقط از نوع ثابت باشد.
تبصره – استفاده از پایانه فروشگاهی خارج از محل صندوق، اکیداً ممنوع است.
فصل ششم – نظارت
ماده ۴۵- صندوق موظف است حسب درخواست بانک مرکزی کلیه اطلاعات و اسناد مورد نیاز و نیز صورتهای مالی خود را همراه با یادداشتهای ،پیوست به بانک مرکزی ارائه دهد.
ماده ۴۶- بانک مرکزی در هر زمان که لازم بداند میتواند بازرسان خود را جهت رسیدگی به عملیات و حسابهای صندوق اعزام نماید مدیران صندوق ملزم به همکاری با بازرسان بانک مرکزی بوده و باید تمامی اسناد، مدارک و دفاتر خود را جهت رسیدگی به آنها ارایه نمایند.
ماده ۴۷- صندوق بزرگ موظف به تعیین حسابرس مستقل و بازرس قانونی از میان فهرست مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران و مورد تأیید بانک مرکزی می باشد.
ماده ۴۸- صندوق بزرگ موظف است گزارش بازرس قانونی و صورتهای مالی سالیانه حسابرسی شده توسط مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران و مورد تایید بانک مرکزی را پس از تصویب در هیات امنا حداکثر تا پایان تیرماه سال بعد به بانک مرکزی ارایه نماید.
ماده ۴۹- صندوق متوسط و کوچک موظف است حسب تشخیص بانک مرکزی و به هزینه آن ،بانک، صورتهای مالی سالیانه حسابرسی شده توسط مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران و مورد تایید بانک مرکزی را پس از تصویب در هیات امنا حداکثر تا پایان تیرماه سال بعد به بانک مرکزی ارایه نماید.
ماده ۵۰- در صورت وقوع هر یک از موارد زیر توسط صندوق بانک مرکزی میتواند حسب مورد نسبت به صدور اخطار کتبی با قید مهلت جهت انجام اقدامات ،اصلاحی لغو تأییدیه صلاحیت حرفه ای هر یک از اعضای هیأت مدیره و یا مدیر عامل ممنوع ساختن برخی یا تمامی فعالیتهای صندوق حل و فصل مالی، صندوق ابطال اجازه نامه فعالیت و یا سایر اقدامات ذی ربط در چارچوب قانون و مصوبات شورای پول و اعتبار، مبادرت نماید:
۱-۵۰- تخطی از مفاد این دستورالعمل قوانین و مقررات ذی ربط، مفاد اساسنامه دستورات ابلاغی بانک مرکزی به صندوق و همچنین تعهدنامه های ارائه شده
۲-۵۰- عدم رعایت حدود احتیاطی و نسبتهای مقرر در این دستور العمل
۳-۵۰- عدم رعایت قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم
۴-۵۰- عدم پرداخت بدهیهای صندوق به مشتریان
۵-۵۰- عدم ارائه اطلاعات و یا ارائه اطلاعات نادرست یا گمراه کننده از سوی مؤسسین، اعضای هیأت امناء، اعضای هیأت مدیره مدیر عامل معاونین مدیر عامل و کارکنان صندوق به بانک مرکزی
ماده ۵۱- در صورت لغو تأییدیه صلاحیت حرفه ای هر یک از اعضای هیأت مدیره و یا مدیر عامل صندوق، اشخاص مزبور در مدت مقرر از سوی بانک مرکزی نمیتوانند در دوره تعیین شده در حکم مذکور به عنوان عضو هیات امناء عضو هیات مدیره مدیر عامل و یا مؤسس هیچ یک از بانکها مؤسسات اعتباری غیربانکی و سایر صندوق ها و سایر مؤسسات پولی غیربانکی تعیین شوند.
ماده ۵۲- در صورت ابطال اجازه نامه تأسیس و فعالیت صندوق، هیأت امنای صندوق باید ظرف مدتی که توسط بانک مرکزی ابلاغ می شود نسبت به انحلال و تصفیه صندوق اقدام نماید.
ماده ۵۳- صندوق موظف است قوانین و مقررات ناظر بر مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم مصوب هیأت وزیران، شورای عالی مقابله و پیشگیری از جرایم پولشویی و تأمین مالی تروریسم و سایر مراجع ذی صلاح ابلاغی از سوی بانک مرکزی را رعایت نماید.
فصل هفتم- سایر موارد
ماده ۵۴- اجازه نامه های تأسیس و فعالیت صندوق قابل انتقال به غیر نیست.
ماده ۵۵- محل فعالیت صندوق باید مورد تأیید نیروی انتظامی باشد؛ در غیر این صورت باید مطابق ماده (۵۶) عمل شود.
تبصره – جابجایی محل صندوق پس از اخذ مجوز از بانک مرکزی صرفاً در شهر محل فعالیت مندرج در اساسنامه صندوق امکان پذیر می باشد.
ماده ۵۶- در صورتی که تأییدیه نیروی انتظامی برای محل فعالیت صندوق اخذ نگردد اعضای هیأت مؤسس و هیات امنای صندوق موظف به ارایه تعهد محضری مبنی بر تقبل مسئولیت جبران هر گونه ضرر و زیان وارده به اموال سپرده گذاران ناشی از مشکلات امنیتی صندوق از جمله سرقت می باشند.
ماده ۵۷- بانک مرکزی موظف است ضوابط ناظر بر حل و فصل مالی و انحلال و تصفیه صندوق را ظرف مدت سه ماه تدوین و برای تصویب به شورای پول و اعتبار ارایه نماید.
ماده ۵۸- بانک مرکزی مجاز است در انجام برخی از امور نظارت بر صندوقها از همکاری تشکلها و مؤسسات اعتباری در چارچوب تفاهم نامه های منعقده استفاده نماید. همکاریهای مزبور، نافی مسئولیتهای نظارتی بانک مرکزی در قبال صندوقهای قرض الحسنه نمی باشد. تشکلها و موسسات مزبور مکلف به انتشار گزارش عملکرد خود در مقاطع فصلی هستند.
ماده ۵۹- صندوق در مواردی که در این دستورالعمل ذکر نشده است تابع قوانین و مقررات جاری از جمله قانون پولی و بانکی کشور قانون عملیات بانکی بدون ربا، قانون تنظیم بازار غیر متشکل پولی، قانون تجارت، قوانین مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، مصوبات شورای پول و اعتبار، مقررات، بخشنامه ها و دستورات ابلاغی بانک مرکزی و سایر قوانین و مقررات موضوعه می باشد.
ماده ۶۰- فعالیتهای قرض الحسنه مردمی که بدون داشتن شخصیت حقوقی و به صورت محدود و غیر رسمی توسط جمع های خانوادگی مساجد و مانند آن بدون استفاده از عنوان ،خاص ،تابلو ،سربرگ پایگاه اینترنتی و هرگونه نماد یا ابزار دیگری که سپرده گیری از عموم را تداعی یا تبلیغ کند انجام می شود در شمول این دستور العمل نمی باشد.
ماده ۶۱- صندوقهای چند شعبه ای و صندوقهایی که مجموع سپرده و سایر منابع آنها از رقم تعیین شده در تبصره (۱) ماده (۳۶) بیشتر باشد باید مطابق ضوابط خاص خود ابلاغی توسط بانک مرکزی فعالیت نمایند.
تبصره- صندوق هایی که قبل از تاریخ تصویب این دستورالعمل به فعالیت اشتغال داشته اند و مجموع سپرده و سایر منابع آنها از رقم تعیین شده در تبصره (۱) ماده (۳۶) بیشتر میباشد مشمول حکم مقرر در این ماده می باشند.
ماده ۶۲- صندوقهای تک شعبه ای که قبل از تصویب این دستورالعمل تاسیس شده و به فعالیت اشتغال داشته اند باید ظرف مدت یک سال از تاریخ تصویب این دستورالعمل شرایط خود را با مفاد این دستورالعمل تطبیق دهند، مگر در مواردی که مهلت دیگری برای آنها در مفاد دستورالعمل قید شده باشد.
این دستورالعمل در ۶۲ ماده و ۲۵ تبصره در تاریخ ۱۴۰۱/۰۷/۱۹ به تصویب شورای پول و اعتبار رسید و جایگزین دستورالعمل اجرایی تأسیس فعالیت و نظارت بر صندوقهای قرض الحسنه مصوب جلسه مورخ ۱۳۸۸/۵/۲۰ شورای پول و اعتبار گردید.
